| Ateizmi
--------------------------------------------------------------------------------
Ateizėm vjen nga termi i lashtė grek "atheos", ku "a = pa" dhe "theos = zot", me kuptimin gjuhėsor "njeri pa zot", "pa perėndi". Ateizmi si kuptim origjinar pėrkufizohet si mė poshtė:
1. Nuk kam asnjė zot (pėrkufizimi historik origjinar)
(Nuk besoj nė asnjė zot, nuk pranoj asnjė zot, nuk ndjek asnjė zot)
2. Nuk ka "zot" (pėrkufizimi i sotėm ndaj monoteizmit judaiko-krishtero-islamik)
(Nuk besoj nė ekzistencėn e "zotit")
Pėrkufizimi i dytė kryhet nė lidhje me "zotin" semit (p.sh. Jahveh, Allah). Ky dallim bėhet pasi nė kuptimin normal, zot quhet dikush qė ka aftėsi dhe mundėsi tė veprojė (qė interpretimi i njė pjese tė vulgut "besimtar" tė kohės duket se e konsideronte madje dhe jashtė ligjeve tė natyrės) duke imponuar vullnetin e tij. Kjo historikisht pėrkon me dijetarėt, heronjtė dhe perandorėt e njė vendi, tė cilėt shfaqnin "zotėsi". Nė atė vazhdė kėta njerėz festoheshin nė bazė rituali, iu ngriheshin faltore, kishin shpurėn hijerore, etj. pra ishin zota dhe perėndi, tė zotė dhe tė pėranditur.
Pas shekullit tė II-tė dhe tė III-tė me uzurpimin e termit fillestar "zot" pėr tė akomoduar absurden semite qė njihet me emrin Jahveh dhe mutacionin e saj rajonal tė mėvonshėm nė absurden tjetėr Allah, ateizmi pėrfton nė lidhje me fetė aziatike (dhe tė tjera tė ngjashme monoteiste), pėrkufizimin si "mosbesim nė ekzistencėn e "zotit" monoteist aziatik". Kjo ndodh sepse termi i uzurpuar ėshtė shndėrruar nė absurde, tė cilat natyrisht nuk pranohen nga realiteti.
Pėrkundėr mėshimit propagandistik tė fetarėve tė feve semite se "ateizmi ėshtė besimi se nuk ka "zot" semit", ateizmi ėshtė pikėrisht "mungesa e besimit" dhe jo "besimi se nuk". Sidoqoftė, shpesh kjo retorikė pėrdoret nga disa fetarė me qėllimin qė tė klasifikohet ateizmi si njė "fe tjetėr" me shpresėn se kėshtu ēdo gjė qė thuhet nė ateizėm do tė humbte aktivin racional dhe do tė ishte e barazvlefshme me ēdo fantazi qė thuhet nė ēdo fe. Interesante nė kėtė rast do tė ishte qė ateistėt tė kėrkonin tė trajtoheshin si ēdo fe tjetėr, tė liroheshin nga taksat, status tė veēantė nga shteti, etj.
Ndėrkohė qė ateizmi mund tė shihet si pasojė e racionalizmit duhet shėnuar se dhe ateizmi dhe racionalizmi janė e njėjta kafshė, parė nga ana teorike. Si i tillė ateizmi nuk ėshtė doktrinė privative (sic), mohuese apo negative (ku i lejohet si opsion vetėm tė "mohojė besimin" apo tė reduktohet nė "mungesė besimi"), por mbėshtetės dhe promotor aktiv i arsyes. Nė rast se ata qė besojnė quhen besimtarė, ata qė arsyetojnė quhen racionalistė, mendimtarė ose arsyetarė, nėse na lejohet neologjizmi. Por pėr arsye historike termi i parė ka gjetur pėrdorim mė tė gjerė si mė i vjetėr dhe mė i theksuar prej propagandės sė institucioneve fetare nė pėrdorimin e pėrditshėm nėnēmues me synimin qė tė paraqitet ai si njė qėndrim pėrjashtimisht mohues apo negativ i diēkaje tjetėr
|
